چگونه از کمبود آهن جلوگیری کنیم؟

ماده غذایی آهن، یکی از مواد غذایی کم مصرف است که وجود آن به اندازه کافی برای رشد گیاهان زراعی و باغی لازم است و در تشکیل سبزینه گیاهان زراعی و باغی نقش ارزنده ای دارد. به دلیل آهکی بودن بخش زیادی از خاکهای زراعی و باغی کشورمان، بسیاری از محصولات زراعی از کمبود آهن رنج می برند. نشانه های کمبود آهن معمولاً از برگهای جوانتر گیاه شروع می شود. دراثر کمبود آهن لکه های مایل به زرد بین رگبرگهای برگهای جوان ایجاد می شود ولی رگبرگها سبز باقی می مانند. با ادامه این کمبود و در مراحل بعدی، زردی در تمام برگ به سرعت پیشرفت می کند. در موارد کمبود شدید آهن، برگها کاملاً به رنگ سفید درآمده و ممکن است سوختگی به صورت لکه هایی در تمام برگهای گیاه نمایان شود.در برگهای غلات، کمبود ماده غذایی آهن به صورت نوارهای سبز و زرد رنگ در طول برگ دیده می شود. در این حالت رگبرگها به رنگ سبز و فاصله بین رگبرگها زرد می شود.بایستی توجه داشت که درفصل بهار که معمولاً رشد و نمو گیاه زیاد است، به علت کافی نبودن مقدار آهن جذب شده بوسیله گیاه، رنگ برگها زرد می شود. پس از فصل بهار که رشد و نمو گیاه کمتر می شود، مجدداً رنگ برگها کم کم سبز شده و بالاخره در آخر تابستان به محض اینکه رشد گیاهان زیاد شد، دوباره زردی در برگها بروز می کند. به خاطر داشته باشیم که زرد شدن برگها تنها در اثر کمبود آهن ایجاد نمی شود، بلکه ازت و تعدادی از عناصر غذایی دیگر و برخی از آفات و بیماریهای گیاهی نیز ممکن است باعث تغییر رنگ برگها شوند. به هر حال آزمایش خاک است که کمبود یا کافی بودن میزان مواد غذایی قابل استفاده را مشخص می کند. شایان ذکر است که عواملی همچون زیاد بودن pH خاک، عدم توازن و مقدار زیاد عناصر دیگر در خاک از جمله روی، مس، پتاسیم و کلسیم، آبیاری بیش از حد، کاهش اکسیژن خاک و کمبود مواد آلی خاک در ایجاد زردی ناشی از کمبود آهن در گیاهان نقش دارند. برای جلوگیری از کمبود آهن باید روشهای زیر را اعمال نمود:کشت گیاهان مقاوم به کمبود آهن: یونجه و سبزیها نسبت به کمبود آهن حساسیتی ندارند. غلات، سیب زمینی و چغندر قند نسبت به کمبود آهن کمی حساس هستند. حبوبات، دانه های روغنی، مرکبات، انگور و درختان میوه نسبت به کمبود آهن بسیار حساس هستند. سیب قرمز و شمیرانی نسبت به این کمبود حساس تر از سیب زرد است. درخت به و گلابی پیوند شده بر پایه به، حساسیت زیادی نسبت به کمبود آهن دارند. درخت هلو نیز نسبت به کمبود آهن حساس می باشد.آبیاری سبک با دفعات بیشتر: با استفاده از روش آبیاری سبک با دفعات زیاد تر، تهویه خاک بیشتر صورت گرفته ولی گاز کربنیک و بی کربنات کاهش می یابد. افزایش تهویه خاک با به همزدن آن، مهمترین اقدام در بر طرف کردن زردی برگ گیاهان در زمینهای آهکی است.کاهش رفت و آمد ماشین آلات کشاورزی در زمین: رفت و آمد ماشین آلات نباید هنگام مرطوب بودن زیادخاک انجام شود. چون در این صورت خاک فشرده شده و تهویه به خوبی انجام نمی شود. تا جائیکه ممکن است بایستی از رفت و آمد ماشین آلات کاست. عملیات شخم نیز در هنگام گاورو شدن زمین باید انجام گیرد. اضافه کردن مواد آلی به خاک: وقتی مواد آلی خاک کم باشد، پس از بارندگی و یا آبیاری، خاک فشرده شده و تهویه کاهش می یابد. ولی اگر مواد آلی خاک به اندازه کافی باشد، خاک حالت اسفنجی پیدا کرده و فشردگی آن کاهش می یابد . مواد آلی را می توان از طریق کود دامی، کمپوست (کود آلی که از بقایای تخمیر شده زباله های شهری و یا ضایعات کشاورزی به دست می آید)، کود سبز، لجن، فاضلاب شهری و بقایای گیاهی تأمین نمود. کودهای دامی پوسیده شده ترکیباتی هستند که حلالیت آهن را زیاد کرده و جذب آهن را بوسیله گیاه آسان تر می کنند. بطور کلی هر ماده آلی که بتواند نسبت کربن به ازت خاک را اصلاح کرده و مقدار آهن مورد استفاده گیاهان زراعی را افزایش و pH خاکهای آهکی را نیز پایین بیاورد بسیار مفید خواهد بود.مصرف گوگرد: معمولاً برای اصلاح کمبود آهن، باید مقدار 1 کیلوگرم گوگرد همراه با کود حیوانی به پای درختان میوه داده شود. در صورتی که رطوبت کافی در محل مصرف وجود داشته باشد اثرات اصلاحی گوگرد بهتر خواهد بود. با اضافه کردن گوگرد به خاکهای آهکی، pH آن کاهش یافته و به این ترتیب علاوه بر رفع نیاز گوگرد، حلالیت آهن، فسفر، منگنز و روی هم زیاد خواهد شد. در اثر این کار، علائم کمبود آهن و حتی کچلی درختان یا کمبود روی تا حدودی بر طرف می شود. مصرف کودهای شیمیایی: در مزارع و باغها بایستی به جای کود ازته نیترات و اوره، از کودهای سولفات آمونیوم استفاده شود. باید توجه داشت که مصرف بیش از اندازه کودهای فسفره، موجب خواهد شد تا گیاه به کمبود آهن مبتلا شود.